“Ortak Miras, Ortak Gelecek koridoru – Hac yolu Projesi “ ile Ortadoğu barış ve kalkınmada yeni bir döneme giriyor.
Şanlıurfa, 5 Ekim 2025 – Ortadoğu Kalkınma ve Barış Derneği ile OKV Uluslararası Altyapı Yatırım A.Ş. öncülüğünde başlatılan Ortak Miras, Ortak Gelecek Koridoru – Hac Yolu Projesi, Ortadoğu’yu Batı ile Doğu ticaretinin tarafsız lojistik buluşma merkezi haline getirmeyi hedefliyor . Tarihi hac yolu rotasından ilham alan bu vizyoner proje, adını bölgenin ortak kültürel mirasından alıyor. İpek Yolu, Baharat Yolu, Kalkınma Yolu, Zengezur Koridoru ve Süveyş Kanalı gibi kadim ticaret güzergâhlarını modern bir entegrasyonla tek bir koridorda birleştirerek üç kıta arasında kesintisiz bir ticaret hattı oluşturmayı amaçlıyor . Batı ve Doğu’nun ticaret yollarını tarafsız bir Ortadoğu’da bir araya getirmeyi planlayan koridor, bölge ülkeleri arasındaki iş birliğini derinleştirip ekonomik kalkınma ile kalıcı barışı eş zamanlı olarak tesis etmek istiyor . Böylesine iddialı ve çok boyutlu bir yaklaşım, ulusal ve uluslararası yatırım çevrelerinde ve karar alıcılar nezdinde de büyük ilgi uyandırıyor.
Uluslararası Destek: William Ury’den Ortak Miras Ortak Gelecek -Hac Yolu Projesine İlham ve Onay
5 Ekim 2025 tarihinde Şanlıurfa’da gerçekleştirilen buluşmada, dünyaca ünlü barış arabulucusu ve Harvard Üniversitesi Müzakere Projesi’nin kurucusu William Ury, Ortadoğu Kalkınma ve Barış Derneği Kurucu Genel Başkanı Muhittin Beyaz ile bir araya geldi. Ury, geçmişte ABD–Sovyet Nükleer Silahsızlanma Süreci, Kolombiya Barış Görüşmeleri, Venezuela Ulusal Diyalog Girişimi ve Ortadoğu Barış Süreci gibi kritik müzakerelerde danışman ve arabulucu olarak görev yapmış bir isimdir.
Ury, Ortak Miras Ortak Gelecek Koridoru -Hac Yolu Projesi’ni kendi yürüttüğü “İbrahim Yolu” barış inisiyatifiyle birleştirerek, iki projenin aynı vizyona hizmet ettiğini projenin “ ortak hayalimiz” olduğunu vurguluyor. Muhittin Beyaz ise şu ifadeyi kullandı:
“İbrahim yürüyüşü artık Urfa’dan Kudüs’e ve Mekke’ye gidecek.”dedi
Ury, konuşmasında Hac Yolu Projesi’ni “İbrahim Sofrası” metaforuyla tanımlayarak, projenin inanç, kültür, ekonomi ve fikir farklılıklarını bir sofrada buluşturan kapsayıcı bir vizyon sunduğunu ifade etti.
Şanlıurfa’daki görüşmede Ury, Hac Yolu Projesi’ni “ortak bir barış ve kalkınma hayalinin somut adımı” olarak nitelendirerek, Beyaz’ı genç yaşta böyle bir projeyi tasarlaması, İkinci Dünya Savaşı sonrası Avrupa’nın birliğini başlatan Jean Monnet’ye benzetti. Ury, “Tıpkı Monnet’nin Avrupa’yı ortak ekonomik çıkarlarla birleştirdiği gibi, siz de Ortadoğu’yu barışın ve refahın ekseninde birleştire bilirsiniz” ifadelerini kullandı.
Ury, projenin Doğu ile Batı’yı Ortadoğu’nun kalbinde birleştirme vizyonuna olan desteğini dile getirdi. Ury, “Bu proje, inancın, kültürün ve ticaretin buluştuğu İbrahim Sofrası gibi bir barış köprüsüdür; Ortadoğu’nun geleceğinde umut vadeden bir sayfa açıyor” ifadelerini kullandı. Görüşme, hem Türkiye’nin bölgesel diplomasi vizyonu hem de Ortadoğu’nun kalkınma stratejileri açısından tarihi bir temas olarak değerlendirildi.
Tarihi Yolların Kesişimi: Yeni Ticaret Koridoru
Projenin ana vizyonu, Ortadoğu’yu ilk defa küresel ticaretin tarafsız merkezi konumuna taşıyacak bütünleşik bir koridor yaratmak. Orta Doğu Kalkınma ve Barış Derneği Kurucu Başkanı ve Ortak Miras Ortak gelecek Koridoru- Hac yolu Projesinin fikir babası Muhittin Beyaz, bu girişimin bölgede “yeni bir entegrasyon vizyonu” sunduğunu belirtiyor . Beyaz’a göre Doğu’dan gelen bir ürün artık Ortadoğu’da işlenip Batı’ya dağıtılabilecek ve böylece Doğu-Batı ticaretinde taraf olmayan bir Ortadoğu ortaya çıkacak . Proje, adından da anlaşılacağı gibi hac yolunun tarihsel önemini ekonomik ve kültürel açıdan yeniden canlandırıyor. Yüzyıllardır hacıların kullandığı bu rota sadece manevi bir hat değil, aynı zamanda ticaretin, turizmin ve medeniyetler arası etkileşimin de yoluydu. Şimdi bu tarihsel hat, modern bir lojistik koridor olarak hem bölgesel ekonomiyi bütünleştirmeyi hem de kültürel bağları güçlendirmeyi hedefliyor.
Bu koridorun en çarpıcı yönlerinden biri, mevcut ve planlanan uluslararası ticaret yollarını bir potada eritecek olması. İpek Yolu’ndan Baharat Yolu’na, Türkiye-Irak arasındaki Kalkınma Yolu projesinden Kafkaslar’daki Zengezur Koridoru’na ve Süveyş Kanalı’na kadar uzanan geniş bir coğrafi entegrasyon söz konusu . Ortak Miras Koridoru, bu hatları Ortadoğu’da kesiştirerek Asya, Avrupa ve Afrika arasında alternatif bir ulaşım ağı kuracak. Böylece küresel ticaret, Süveyş Kanalı gibi dar boğazlara alternatif, çok yönlü bir akış güzergâhı kazanırken; Ortadoğu da ilk kez çatışma dinamiklerinden bağımsız, tarafsız bir ekonomik merkez rolü üstlenmiş olacak . Proje yetkilisi Muhittin Beyaz, bu girişimin yalnızca bölge ülkelerine değil, uluslararası ticaret sistemine de nefes aldıracak bir alternatif sağlayacağını vurguluyor.
Üç Stratejik Üs ve Güzergah
Proje güzergâhı üzerinde, ticareti hızlandıracak ve kıtalar arası bağlantıyı sağlayacak üç büyük lojistik ve serbest ticaret üssü planlanıyor. Bu stratejik üsler, Ortadoğu’yu çevreleyen bölgelerde birer ticaret kavşağı oluşturacak şekilde tasarlanıyor:
Basra Üssü: İran, Irak, Kuveyt ve Suudi Arabistan sınırlarının kesişim noktasında Kuveyt yıkısında kurulacak. Orta ve Güney Asya ticaretini Ortadoğu’ya taşıyan bir kapı işlevi görecek .
Akabe Üssü: Suudi Arabistan, Ürdün, İsrail ve Mısır’ı bir araya getiren Akabe Körfezi kıyısında kurulacak. Afrika ile Doğu Akdeniz ticaretinin buluşma noktası olacak .
İbrahim Üssü: Türkiye’nin güneydoğusunda kurulması öngörülüyor. Türkiye, Suriye, Irak, İran (ve proje gelişimine göre Kafkasya ülkelerinin) ortak katkısıyla, Asya-Avrupa geçişinde kritik bir serbest bölge oluşturacak .
Ortadoğu Kalkınma ve Barış Derneği Başkanı Muhittin Beyaz yabancı uzmanlarla ₺₺
Bu üç merkez üs, koridor boyunca kesintisiz ticareti mümkün kılacak şekilde birbirine bağlanacak. Ülkeler arasında gümrük iş birliği ve vergi indirimi anlaşmalarıyla desteklenecek olan koridor, sınır geçişlerini adeta formaliteden çıkararak ekonomiye hız kazandıracak .
Koridorun coğrafi güzergâhı da tarihi ve ekonomik mantığa uygun biçimde kurgulanmış durumda. Hat, Türkiye’nin Şanlıurfa ilinden başlayarak iki koldan Mekke’ye uzanıyor. Batı kolu, Şanlıurfa’dan çıkıp Suriye ve Ürdün üzerinden Akabe Körfezi’ne ulaşıyor; doğu kolu ise Irak ve Kuveyt üzerinden Suudi Arabistan’da Mekke’ye iniyor . İki hat Suudi Arabistan içerisinde birleşerek Mevcut hem kara yolu hem demir yolunu Proje anlaşmalarıyla birbirine bağlayarak Minimum Harcamayla Uluslararası bir Ticaret Koridorunu hayata geçirmektedir. .Bu sayede Ortadoğu’nun kuzeyi, güneyi, doğusu ve batısı ilk kez tek bir ulaştırma omurgasıyla birbirine bağlanmış olacak. Güzergâh üzerindeki ülkeler – Türkiye, Suriye, Ürdün, Suudi Arabistan, Kuveyt ve Irak – bu koridor sayesinde ortak bir ekonomik değer zincirinin halkaları haline gelecek. Ayrıca İsrail, Mısır, İran ve diğer komşu bölgeler de serbest ticaret üsleri üzerinden dolaylı olarak bu entegrasyona bağlanma imkânı bulacaklar.
Kalkınma, Teknoloji ve Barış İçin Ortak Vizyon
Ortadoğu’nun kronik sorunlarına yeni bir yaklaşım getiren Ortak Miras Ortak Gelecek Koridoru – Hac Yolu Projesi, ekonomik kalkınma ile barışı eş zamanlı inşa etme hedefiyle dikkat çekiyor. Projeyi yürüten Muhittin Beyaz’a göre ticaret, bölgede barışın anahtarı konumunda. Ortadoğu Kalkınma ve Barış Derneği Başkanı Muhittin Beyaz, “Doğru ticaret iş birliğini, iş birliği barışı doğurur. Ortadoğu ülkeleri rekabet yerine ortak refahı hedeflediğinde bölgesel huzur sağlanır. Bu koridor, medeniyetlerin çatışmasını değil, kesişmesini sağlayacak” diyerek projenin sadece ekonomik değil aynı zamanda barışa hizmet eden bir girişim olduğunu vurguluyor . Yani proje, farklı çıkarları uzlaştırıp ortak paydada buluşturarak bölgedeki gerginlikleri azaltmayı amaçlıyor. Bu anlamda Ortadoğu ilk defa büyük bir projede “tarafsız bölge” kimliğine bürünerek, çatışma yerine iş birliği ekseninde konumlanmış olacak . Beyaz, Türkiye’nin son yıllarda Ortadoğu ülkeleriyle geliştirdiği ulaştırma ve enerji projelerinin de artık “sadece ekonomik değil, barış odaklı” olduğunun altını çiziyor ve dernek olarak hedeflerinin “iç barışı ve dış barışı birlikte inşa eden bir Ortadoğu vizyonu” olduğunu ifade ediyor . Bu koridor projesi de tam bu vizyonun somut bir ürünü olarak görülüyor.
Ortak Miras Ortak Gelecek Koridoru -Hac Yolu Projesinin ekonomik boyutu kadar teknolojik ve çevresel boyutu da çağın gereksinimlerine uygun biçimde tasarlanıyor. Ortak Miras koridoru, klasik altyapı yatırımının ötesine geçerek dijital ve yeşil bir ulaşım ağı oluşturmayı hedefliyor. Güzergâh boyunca Starlink uydu interneti sayesinde kesintisiz iletişim sağlanacak; yüksek hızlı tren hatları, modern limanlar ve yenilenebilir enerji sistemleri entegre edilerek lojistik altyapı dijital çağla uyumlu hale getirilecek . Muhittin Beyaz “yeni dünya düzeninin sadece yollarla değil veriyle de örüldüğünü”, kendi girişimlerinin de “ticari ve dijital bir entegrasyon modeli” sunduğunu belirtiyor . Bu sayede koridor, mal ve hizmet akışının yanı sıra bilgi akışını da hızlandıracak bir ekosistem olarak kurgulanıyor.
Bir diğer önemli avantaj, projenin büyük ölçüde mevcut ulaşım ağlarını diplomatik iş birliğiyle birleştirerek hayata geçecek olması. Bu yaklaşım, altyapı maliyetlerini asgari düzeyde tutarken getirisini maksimize ediyor. Yani Hac Yolu, benzer megaprojelere kıyasla çok daha düşük bir finansman yüküyle uygulanabilecek bir proje. Mevcut yollar, sınır kapıları ve limanlar arasında kurulacak koordinasyon; gümrük prosedürlerinde sağlanacak uyum ve indirilen ticaret bariyerleri sayesinde, koridorun işlerlik kazanması için gereken yatırım klasik projelere göre sınırlı kalacak. Bu da hem kamu otoriteleri hem de özel sektör yatırımcıları için projeyi daha cazip hale getiriyor.
Sonuç olarak Ortak Miras, Ortak Gelecek Koridoru – Hac Yolu Projesi, tarihi bir hac rotasını modern çağın ticaret ve barış koridoruna dönüştürme iddiasıyla ortaya çıkan eşi benzeri görülmemiş bir girişim. Proje, Ortadoğu’yu ilk kez Batı ile Doğu arasında tarafsız bir köprü konumuna taşıyarak bölgenin kaderini değiştirmeyi hedefliyor . Üç kıtayı birleştiren, yenilikçi teknolojilerle donatılan bu koridor, yalnızca ekonomik kalkınmayı değil, aynı zamanda uluslararası barış ve iş birliğini de pekiştirmeyi amaçlayan bütüncül bir vizyon sunuyor. Ortak mirastan güç alarak ortak bir gelecek inşa etme ideali, bu projede somut bir yol haritasına dönüşmüş durumda. Eğer hayata geçerse, Hac Yolu Projesi Ortadoğu’nun makus talihini değiştirebilecek, bölgede refah ve huzur dolu yeni bir dönemin kapılarını aralayabilecek potansiyele sahip.
